Tôi đã xem phần trả lời cho câu hỏi"vô hình trung" hay "vô hình chung" nhưng người ta chưa thống nhất...

Đây là vấn đề khá đặc biệt. Đặc biệt vì nó là sự đối chọi giữa truyền thống, tập quán nói - viết có bề dày thời gian với những thay đổi có tính quy định nhưng không có bề dày thời gian.

Phải nói ngay, cách dùng từ VÔ HÌNH CHUNG là từ đã được sử dụng phổ biến từ những năm 90 thế kỷ XX trở về trước, còn từ VÔ HÌNH TRUNG lại được thể hiện trong các từ điển biên soạn gần đây bởi một số nhà ngôn ngữ học. Ví dụ như trong "Từ điển tiếng Việt" – NXB Đà Nẵng 2001 do Hoàng Phê chủ biên; "Từ điển Việt Hán" – NXB Đà Nẵng, QĐXB cấp ngày 29/11/2001, Tổng biên tập Nguyễn Đức Hùng, Biên tập Trầm My; "Từ điển Việt – Anh" – NXB TP Hồ Chí Minh, GPXB 1355-140/CXB-QLXB ngày 21/12/1998, do Viện NNH thuộc Trung tâm KHXH và NVQG, biên tập nội dung Hoàng Mai.

Về mặt các văn bản có tính pháp quy thì VÔ HÌNH TRUNG là cách nói được chuẩn hoá hiện nay. Tuy nhiên cách dùng hiện tại vẫn phổ biến là VÔ HÌNH CHUNG, đúng như thống kê trong các tài liệu do bạn SuBjn dẫn ra thì tỷ lệ giữa cách dùng theo quy định mới và cách dùng theo truyền thống chỉ là 0,047% < 5%. Như vậy phải chăng ở đây có một sự sửa đổi mang tính cách mạng đối với từ này, hay đó chỉ là một sự nhầm lẫn của các học giả kính trắng?

Bây giờ phân tích về mặt ngữ nghĩa của 2 cách dùng này. Tôi chưa biết lập luận của các Nhà biên soạn từ điển như thế nào về từ VÔ HÌNH TRUNG. Ở đây tạm phân tích theo cách lập luận như SuBjin đưa ra:"... "vô hình trung" nghĩa đen là trong cái vô hình, nghĩa bóng là không có ý mà chẳng khác gì có ý. Dịch thoát ra là "trong lúc vô tình (hình)...(cái gì đó đã xảy ra)". Cụm từ này thường chỉ một sự kiện tuy diễn biến "ngấm ngầm" nhưng dần dần đã trở nên hiện thực. Cụm từ "vô hình chung" đã được sử dụng là "biến thể" của cụm từ "vô hình trung" nhưng có lẽ do sự giản dị về mặt từ ngữ, vả lại có thêm nghĩa "chung chung" trong từ "chung" nên dần dần nó được sử dụng phổ biến hơn cả từ "gốc" kia...".

Theo tôi cách giải thích nghĩa bóng ở trên có phần gượng ép khi suy diễn "trong cái vô hình" thành việc có "cái gì đó xảy ra". Sự việc xảy ra theo cách suy diễn này có xác xuất rõ ràng không cao, mang tính ngẫu nhiên, vì: trong cái vô hình có cái gì đó xảy ra, nhưng cũng có thể cái đó không xảy ra, không có gì đảm bảo tính chắc chắn của việc xảy ra đó. Trong khi đó tình huống áp dụng cụm từ này cần phải là một sự khẳng định chắc chắn việc phải xảy ra. Như vậy cách giải thích này không phù hợp!

Bây giờ hãy xem cụm từ VÔ HÌNH CHUNG. Đây là một từ ghép Hán - Việt, kiểu chính - phụ, gồm 2 tiếng: VÔ HÌNH và CHUNG. Chữ CHUNG trong từ này có nghĩa là CHUNG CUỘC, CHUNG chỉ sự kết thúc (điểm cuối) của giai đoạn trước đó, cái giai đoạn mù mờ không rõ ràng được thể hiện bởi tiếng VÔ HÌNH đứng trước nó. Trong từ ghép này CHUNG là tiếng chính, VÔ HÌNH là tiếng phụ bổ nghĩa cho tiếng chính CHUNG. Nghĩa của từ ghép này rất rõ ràng, nó nói về tính chất của sự việc diễn ra tại điểm CHUNG CUỘC của quá trình VÔ HÌNH diễn ra trước đó. Cái chung kết này phải là một sự kiện xác định và do đó là HỮU HÌNH vì nó là cái mà người nói muốn nêu ra, tức là tính chất của sự kiện tại CHUNG CUỘC khác với các sự kiện mập mờ VÔ HÌNH trước đó.

Với ý nghĩa như thế (phân tích trên), cụm từ ghép VÔ HÌNH CHUNG được sử dụng khi ta muốn đưa ra một kết quả, hay kết luận về một sự việc, một nhận định, một trạng thái nào đó khác về tính chất với sự chưa xác định, chưa rõ ràng của quá trình trước đó. Có thể thấy VÔ HÌNH CHUNG gần nghĩa với các cụm từ "CUỐI CÙNG THÌ", "RÚT CỤC LÀ". Lấy ví dụ: "Mọi người trong diễn đàn Yahoo! Hỏi & Đáp cứ tranh luận mãi không thôi về cách sử dụng từ ngữ, vô hình chung chẳng ai biết được phải viết như thế nào!". Hoặc có thể dùng gần tương đương là: "Mọi người trong diễn đàn Yahoo! Hỏi & Đáp cứ tranh luận mãi không thôi về cách sử dụng từ ngữ, rút cục là chẳng ai biết được phải viết như thế nào!".

Theo tôi dùng cụm từ VÔ HÌNH CHUNG sẽ đúng với ngữ nghĩa, tình huống và ý đồ ta cần thể hiện. Hơn nữa việc dùng cụm từ này từ lâu đã trở thành một cách dùng phổ biến, đã đi vào kho tàng ngôn ngữ của tiếng Việt. chúng ta không nên sửa đổi nó.

Thân mến!

Vô hình CHUNG bạn ơi. ai mà nói VHT là sai chính tả rồi

Tôi nghĩ thế này. "Vô hình trung...", nghĩa đen nghĩa là "trong vô hình...", dịch thoát ra là "trong lúc vô tình (hình)...(cái gì đó đã xảy ra)". Cụm từ này thường chỉ một sự kiện tuy diễn biến "ngấm ngầm" nhưng dần dần đã trở nên hiện thực (tạm định nghĩa theo kiểu "nôm na" ).

Một ví dụ: vô hình trung, anh ấy đã trở thành thủ lĩnh của cả nhóm.

Như vậy, theo tôi, cụm từ "vô hình chung" đã được sử dụng là "biến thể" của cụm từ "vô hình trung" nhưng có lẽ do sự giản dị về mặt từ ngữ, vả lại có thêm nghĩa "chung chung" trong từ "chung" nên dần dần nó được sử dụng phổ biến hơn cả từ "gốc" kia.

Há há, thế là có người trúng khoe kế của em rồi. Em xin phép được rút một trong ba mươi tám cuốn từ điển trong bộ sưu tập của em, các tình yêu nhé. :>>

Từ điển tiếng Việt, Hoàng Phê chủ biên, Trung tâm Từ điển học và Nhà xuất bản Đà Nẵng, công trình được giải thưởng Hồ Chí Minh, đã ghi (em gõ nguyên văn):

Vô hình trung p. Tuy không có chủ đích, không cố ý, nhưng tự nhiên lại là (tạo ra, gây ra việc nói đến).

Còn theo từ điển sống tiếng Hán là khoảng 6 con cá sấu (có thể hơn, sáng ra em chưa tập trung điểm danh) từ cử nhân đến tiến sĩ Trung văn nhà em thì "vô hình trung" nghĩa đen là trong cái vô hình, nghĩa bóng là không có ý mà chẳng khác gì có ý.

Nhầm "vô hình trung" thành "vô hình chung" thì còn hiểu và thông cảm được vì người miền Bắc nói không phân biệt nặng nhẹ, chứ em còn biết thư ký tòa soạn một báo lớn nói từ này thành "vô hình dung" cơ. Công nhận em bảo nhà báo là những người thuộc-60%-đầy-lạc-quan * cấm có sai!

*: Xem thêm tại đây http://www.tathy.com/thanglong/showthread.php?p=24...

Độ chục năm nữa "vô hình trung" cũng thành "vô hình chung" cả thôi các bác ơi. Chả phải lỗi phát âm phát iếc của người miền Bắc gì đâu ạ. Sai dần, sai lâu đâm ra sai hóa đúng. Bình thường có mấy ai dùng đâu. Thi thoảng gặp trên báo đài TW (vẫn được coi là "chuẩn") thấy "vô hình chung" phổ biến hơn. Đêk tra từ điển tiếng Việt hoặc biết tiếng Trung thì đêk biết được.

Gúc thử:

- "vô hình chung": 13400 mục

- "vô hình trung": 992 mục

- "vo hinh chung": 38 mục

- "vo hinh trung": 30 mục

thực ra có rất ít người dùng từ"vô hình trung"hay"vô hình chung" mà là VÔ HÌNH DUNG mới có nghĩa chuẩn xác,vì khi nói vô hình có nghĩa là o thấy mà phải tưởng tượng ra và trung,chung là chính tả tr và ch,xin suy niêm lại nhé!