ปฏิวัติวัฒนธรรมในจีนคืออะไรครับ?

ค.ศ.1966-1976 เหมาเจ๋อตง ดำเนินการ “การปฏิวัติวัฒนธรรม” (Cultural Revolution) เพื่อนำพรรคคืนสู่รากฐานและฟื้นฟูอำนาจที่อ่อนลงของตน ทำให้จีนกระโจนเข้าสู่กลียุค การปฏิวัติครั้งนั้นมีจุดมุ่งหมายให้จีนเป็นประเทศสังคมนิยมเต็มขั้น ไร้ซึ่งชนชั้น และยืดเยื้ออยู่ร่วม 10 ปี ทำให้มีคนล้มตายมหาศาล

เมื่อปี 1966 เนื่องจากเกิดปัญหาด้านสถานการณ์การต่อสู้ระหว่างชนชั้นภายในประเทศขึ้นอย่างรุนแรง นายเหมา เจ๋อตงจึงได้ก่อการ"ปฏิวัติวัฒนธรรม"ขึ้น

ซึ่งการเคลื่อนไหวดังกล่าวนี้ได้ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงประเทศจนแทบเรียกได้ว่า"บ้าคลั่ง"เลยทีเดียว เนื่องจากสังคมจีนถูกควบคุมด้วยกลุ่มต่อต้านการปฏิวัติจากสองกลุ่มคือ ของนายหลินเปียวและนางเจียงชิง และมีพลังเกินกว่าที่นายเหมา เจ๋อตงจะคาดหมายมาก่อนและมิอาจเข้าควบคุมได้ จนกระทั่งก่อให้เกิดความยึดเยื้อมาเป็นเวลานานถึง 10ปี ทำให้สังคมจีนถูกทำลายและเสียหายอย่างใหญ่หลวงในด้านต่างๆ

ระหว่างการปฏิวัติวัฒนธรรม นายเหมา เจ๋อตงก็เคยพยายามเข้ายับยั้งปัญหาและแก้ไขข้อผิดพลาดบางประการให้เป็นรูปธรรม จนสามารถเข้าชี้นำการต่อสู้และทำลายกลุ่มต่อต้านปฏิวัติของนายหลิน เปียวลงได้ ทำให้ความทะเยอทะยานของนางเจียง ชิงและนายจาง ชุนเฉียวที่มุ่งที่จะช่วงชิงอำนาจชี้นำสูงสุดนั้นไม่สามารถบรรลุความเป็นจริงได้เกี่ยวกับนโยบายต่างประเทศ

เหมาได้รับการยกย่องให้รวมประเทศจีนเป็นปึกแผ่นอีกครั้ง หลังจากตกอยู่ใต้อิทธิพลของต่างชาติตั้งแต่สงครามฝิ่น ในประเทศเขาถูกเรียกว่า ประธานเหมา (Chaiman Mao) แต่เขาปกครองประเทศจีนและก็มีป้ายปรากฏคําวิพากษ์วิจารณ์ต่อพรรคคอมมิวนิสต์เป็นครั้งสุดท้ายที่เหมาจะขอความคิดเห็นกับประชาชนจีน

ไม่ช้าหลังจากนั้นเขาก็กําจัดคนที่ออกมาพูดอย่างอํามหิต คนหลายแสนคนถูกระบุว่าเป็นพลเรือนฝ่ายขวาและถูกไล่ออกจากงานคน หลายหมื่นคนถูกส่งเข้าคุก แต่เหมาไม่สนใจอีกต่อไป เขาแวดล้อมด้วยลูกขุนพลอยพยักและมีอิสระที่จะดําเนินตามความคิด ซึ่งมีน้อยคนนักที่จะคาดเดาปลายทางได้ ปี พ.ศ. 2501 เหมาออกจากปักกิ่งไปเยือนชนบท เขาหมดความอดทนกับความเปลี่ยนแปลงที่ล่าช้าและกังวลว่าการปฏิวัติจะสูญเสียความต่อเนื่อง เขารู้สึกว่าถึงเวลาเปลี่ยนแปลงประเทศ

ฤดูหนาว ปี พ.ศ. 2502 ผลจากความทะเยอทยานของเหมา ทําให้จีนตกอยู่ในภาวะลําบาก คนทั้งหมู่บ้านเสียชีวิตด้วยความอดอยากเมื่อประชาชนไม่มีอะไรจะกิน เขาก็กินร่างของคนที่เพิ่งตาย ไม่มีใครทราบว่าลัทธิการกินเนื้อมนุษย์ได้แพร่ขยายไปอย่างไร แต่ผู้คนราว 40 ล้านคนต้องเสียชีวิตด้วยความหิวโหย ระหว่างปี พ.ศ. 2502 - 2504 ความสับสนกระจายไปทั่วจีนราวกับพายุขบวนการร้ายกาจถูกตั้งขึ้นเพื่อกําจัดผู้ที่เป็นกลางทางการเมือง ขบวนการร้ายกาจครอบงําไปทั้งประเทศ ปลายยุค พ.ศ. 2503 มีประชากรมากกว่า 1 ล้านคนถูกฆ่าหรือถูกจําคุกโดยขบวนการร้ายกาจ ขบวนการร้ายกาจถูกปลดหลังจากหลายปีแห่งความวุ่นวายในจีน

นอกจากนี้ยังมีกลุ่มที่มีบทบาทสำคัญซึ่งผลักดันให้เกิดปฏิวัติวัฒนธรรมจีนที่ต้องพูดถึง คือสมาชิก 4 คน ทีถูกเรียกว่าแก๊งสี่คน(Gang of four) ได้แก่ มาดามเชียง ชิง ภริยาประธานเหมา หวัง หงเหวิน จาง ชุนเฉียว และเหยา เหวินหยวน

ดร. สมภพ มานะรังสรรค์ ผู้อำนวยการศูนย์จีนศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยบอกว่าสิ่งที่แก๊งสี่คนทำในสมัยนั้นส่งผลต่อจีนหลังจากนั้นมาทั้งทางบวกและลบ

ด้านลบคือทำให้จีนเกิดภาวะชะงักงันทางด้านการพัฒนาเศรษฐกิจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกวาดล้างผู้ประกอบการ

" จีนแต่ไหนแต่ไรมาได้ชื่อว่าค้าขายทำธุรกิจเก่ง แต่สิ่งเหล่านี้ถูกความพยายามของแก๊งค์สี่คนในการจำกัดให้หมดสิ้นไป ทำให้จีนต้องสร้างผู้ประกอบการใหม่และรื้อฟื้นโครงสร้างเศรษฐกิจ หลังจากแก๊งค์สี่คนหมดอำนาจไป "

ส่วนด้านที่เป็นข้อดี...ทำให้หมดความค้างคาใจว่าระบบสังคมนิยมหรือคอมมิวนิสต์ในอุดมการณ์ที่เป็นสังคมที่ไร้ชนชั้น เป็นเรื่องยากหรืออาจเป็นไปไม่ได้

" ที่สำคัญ มีการจัดระเบียบใหม่ที่ทำให้โครงสร้างของภาคชนบทจีนมีคอมมูนเกิดขึ้น และคอมมูนนี้เป็นที่มาของสหกรณ์ของจีนหลังจากที่เปิดประเทศแล้ว สร้างโอกาสในการพัฒนาเศรษฐกิจของคนด้อยโอกาส คือ ชาวนาจีนซึ่งมีสัดส่วนราว 60-70 เปอร์เซ็นต์

การปฏิวัติทางวัฒนธรรม (อังกฤษ: Cultural Revolution; อักษรจีนตัวเต็ม: 無產階級文化大革命; อักษรจีนตัวย่อ: 无产阶级文化大革命; พินอิน: Wúchǎn Jiējí Wénhuà Dà Gémìng) เป็นชื่อเรียกการปฏิวัติหนึ่งในประเทศจีน ช่วงปี พ.ศ. 2509-2519 (ค.ศ. 1966-1976)

ในสมัยที่ประเทศจีนปกครองโดยคอมมิวนิสต์ใหม่ ๆ นั้น ได้มีการใช้ระบบคอมมูน (แนวคิดว่าทรัพย์สินทุกอย่างเป็นของรัฐ) โดยคอมมูนนี้เป็นจุดเริ่มของการปฏิวัติวัฒนธรรมเพราะคอมมูนการเลี้ยงดูได้ปลูกฝังแนวคิดสังคมนิยม และคอมมิวนิสต์ให้แก่เยาวชนรุ่นใหม่ของจีน เป็นผลให้ระบบเครือญาติที่เคยเข้มแข็งอ่อนแอลง

โดยต่อมาการเผยแพร่ลัทธิคอมมิวนิสต์เป็นไปอย่างแพร่หลาย ผู้นำสังคมในยุคนั้นปลูกฝังประชาชนให้ให้ยึดมั่นอย่างเคร่งครัด ใครไม่ปฏิบัติตามจะถูกลงโทษอย่างรุนแรง โดยมีหน่วยงานสนับสนุนที่สำคัญ คือ พวกกองทัพพิทักษ์แดง (เรดการ์ด - Red Guard) หรือก็คือเยาวชนที่ผลิตโดยคอมมูนการเลี้ยงดูนั่นเอง

ผลของการปฏิวัติวัฒนธรรม คือ สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ที่แสดงถึงวัฒนธรรมของจีนต้องถูกทำลาย เช่น หนังสือ วัดวาอาราม รูปปั้น งานศิลปะต่าง ๆ และทำให้เกิดความไม่ไว้วางใจกันระหว่างครอบครัว เพื่อนบ้าน เพราะไม่สามารถรู้ได้ว่าใครจะเป็นผู้แจ้งให้ทางการรู้เกี่ยวกับละเมิดกฎ

การเสียชีวิตของ เหมาเจ๋อตง ประธานพรรคคอมมิวนิสต์ในขณะนั้น มีผลต่อการล่มสลายของการปฏิวัติทางวัฒนธรรมเป็นอย่างมาก ผู้สืบอำนาจต่อมา คือ เติ้งเสี่ยวผิง นั้นได้ผ่อนคลายกฎลง ทำให้ภาวะการณ์คลี่คลาย โดยเฉพาะเมื่อมีการจับกุมกลุ่มผู้นำการปฏิวัติ ทำให้การปฏิวัติทางวัฒนธรรมสิ้นสุดลง